نحوه نمونه برداری انگل ها

نحوه نمونه برداری انگل ها

نحوه نمونه برداری انگل های خارجی

نمونه گيري كنه: به دوروش انجام مي گيرد:

1- پتو كشي: پتورا زيگزاگ با سرعت متوسط درحال قدم زدن5 دقيقه روي مرتع مي كشيم وهر 5 دقيقه نگاه مي كنيم كه چقدر كنه به پتو چسبيده است.

2- نمونه گيري روي بدن دام : جدا كردن كنه با دست توصيه نمي شود، چون كنه له مي شودويا ضمائم دهاني در بدن دام مي ماند. وخطر انتشارتب خون ریزی دهنده کریمه کنگو( cchf ) وبروليوز وجود دارد.سوزاندن كنه با ته سيگار براي جدا شدن كنه هم درست نيست. چون تحريك كنه باعث تزريق ميكرب به بدن ميزبان مي شود.گاهي با وازلين يا روغن كنه هارا چرب مي كنند. اين روش هم مناسب نيست ،چون باعث بسته شدن  ضمائم  تنفسي كنه شده وبعد از مدتي آنها را مي كشد. بهترين روش اين است كه به وسيله اي كنه را كرفته ودرجهت ضمائم دهاني  بكشيم وجدا كنيم. بهترين وسيله فورسپس جواهر فروشي هاي سويس يا پنس نوك تيز كوچك سركج است كه حتي مي توان ضمائم دهاني را گرفت. پنس هاي ساعت سازها يا چشم پزشك ها هم خوب است.باقاشق كنه هم مي توان كنه را جدا كرد. همچنين از وسيله اي شبيه انبردست براي جداكردن كنه استفاده مي شود.

نمونه گيري كك: براي نمونه گيري كك هم روشهاي مختلفي وجود دارد:

1- تله كك جورابي: از جورابهاي پشمي ساق بلند سفيد استفاده مي كنند. جوراب را روي شلوار مي كشند. كك ها جذب جوراب مي شوند وبه سادگي جدا نمي شوند.

2- استفاده از تله هاي نوري: كك ها به نور سبز ونور چشمك زن جذب مي  شوند. اين تله ها در هر 10 دقيقه 10 ثانيه خاموشي دارد. در بالاي تله ها چراغ با نور سبز چشمك زن روشن مي كنند وزير آن تور مي زنند كه كك ها به تله بيفتند.

3- شانه هاي مخصوص: با شانه هاي مخصوصي موهاي حيوان را شانه مي كنند وكك هارا جدا مي كنند.

شفيره كك ها بالغ نمي شود تا ميزبان مناسبي پيدا كند.لذا در خارج ساختماني كه مدتي خالي  بوده اول سگ را به داخل مي فرستند تا اگر شفيره ككي هست جذب بدن سگ شود.

نمونه گيري شپش: شانه هاي با دندانه هاي ريز براي جمع كردن شپش مناسب است. براي ارسال شپش مي توان موهاي حاوي شپش ياتخم آن  را روي لام تميزي گذاشته وبانوار چسب آن را پوشانده وارسال كرد.

نمونه گيري جرب: در مورد جرب سطح را  مي تراشيم تا خون بيفتد وتراشه ها را مي فرستيم.درمورد دمودكس چون داخل غدد چربي يا فوليكولهاي مو هستند، فشار دادن پوست باعث مي شود ترشحات حاوي جرب بيرون بيايد. بهتر است تيغه اسكالپل چرب شود كه پوسته هاي خشك حاوي جرب به آن بچسبد.

نشخوار كنندگان

1- درمورد ساركوسيست حجم زياد مورد نظر است مثلاً مري كامل يا ديافراگم كامل

2- درمورد كيست هيداتيك اندام كامل مورد نظر است، نه تكه برداري.

3- سستود در حجم زياد وكرم كامل با اسكولكس مورد نظر است.

4- كنه خشك شده ارسال نشود.

كوكسيديوز Coccidiosis)): عاملش انواع آيمرياها است.

الف- گاو: كوكسيديوز درگاوو گاوميش بخصوص گوساله اسهال خوني ايجاد مي كند.وحتي گاهي كشنده مي گردد.گوساله هاي كوكسيديوزي اسهال قيري دارند.ممكن است مجربترين كلينسين آن راباسالمونلوز اشتباه كند.پوليپ ها بعد از شستشو مشخص مي شودكه به اندازه ارزن يا عدس برجستگي پيدا كرده است. از 11 گونه موجود دردنيا 3 گونه زير در ايران جداشده است.

1- Eimeria zuernii

2- Eimeria bovis

3- Eimeria auburnensis

ب- گوسفند: كوكسيديوز در گوسفند و بز به هيچ وجه اسهال خوني ايجاد نمي كند،بلكه اسهال موكوسي ايجاد مي كند. در گوسفند و بز پوليپ ها بدون خونريزي وگاهي باپرخوني ديده مي شود.

1- Eimeria ovinoidllis

2- Eimeria crandallis

3- Eimeria ovina

ج- بز

1- Eimeria ninacohlyaimovi

2- Eimeria arloingi

نحوه نمونه برداري كوكسيديا: محتويات روده راخالي كرده ومخاطات خوني وپرخون رامي تراشيم ودرلوله محتوي محلول بيكربنات سديم 5/2 % مي ريزيم.روي لوله مشخصات لازم مثل نوع دام، نوع نمونه واسم منطقه را مي نويسيم.

انگل هاي تك سمي ها

نحوه جمع آوري انگل ها: كار شبيه نشخوار كنندگان است.در كالبد گشايي ها  مي توانيم انگل ها را جمع آوري كنيم .سستودها در روده باريك قابل رؤيت هستند .آنها را با اسكولكس جمع مي كنيم. اندام مهم روده بزرگ است.محتويات روده را باالک شستشوداده واسترونگل ها را جمع مي كنيم.

الف – نماتودها

1-  Habronema Muscae: در معده تك سمي ها زندگي مي كند.طول كرم نر5/1 سانتي متر وماده 2 سانتي متر است.يك دهان وحلق استوانه اي دارد كه يك جداره ضخيم كوتيكولي آن را پوشانده است.باله دمي نيز دارد.

2-  Tricostrongylus axei: در معده تك سمي ها زندگي مي كند. از نشخواركننده ها به تك سمي ها وبرعكس انتقال مي يابد.

3-  Parascaris equrum: در روده باريك اسب،الاغ وقاطر زندگي مي كند. كرم نر تا 28 سانتي متر وماده تا50 سانتي متر مي رسد.

4-     Large strongyles: در روده كلفت هستند.گونه مهم آن عبارت است از:

1-4-vulgaris strongylus:.اندازه اش 2-5/1 سانتي متر است.دهان بيضي وتاج برگي شكل است.در داخل دهان دو دندان شبيه گوش خارجي ديده مي شودكه لبه گرد داردويك مجراي پشتي بزرگ كه از پشت مري تا لبه دهان امتداد دارد.

2-4- equinus strongylus: اندازه اش حدود5 /3 سانتي متر است. دهان بيضي شكل وداراي سه دندان است.يك دندان پشتي دوشاخه ودو دندان تحت شكمي نوك تيز دارد.

3-4- edentatus strongylus: دندان ندارد. اندازه اش 3 سانتي متر است. در داخل دهان قدامش پهن تر از قسمت خلفي است.

5- Small strongyles: اندازه شان كوچكتر وحدود 5/1 سانتي متر است. مهاجرت رگي ندارند.

6- lacrimalis  Thelazia:در مجاری اشکی ویا کیسه ملتحمه چشم دیده می شود.

7- Setaria equine:در حفره صفاقی، چشم ها،کیسه بیضه،حفره جنب وریه ها ی اسب دیده می شود.

8- Parafilaria multipapillosa:موجب ندول هایی در بافت زیرجلدی وداخل عضلانی اسبها می گردد.ندول ها سر باز کرده وترشحات خونی از آنها خارج می شود وبعد التیام پیدا می کند.

9- Oxyuris equi: ماده اش تا15 سانتي مترونرش تا5/1 سانتي متر است .

ب- ترماتودها

1- فاسيولا هپاتيكا: انگل اتفاقي اسب وساير تك سمي هاست.در مجاري صفراوي، ريه، زير پوست وساير اندامها مشاهده كرده اند.درايران از اسب والاغ جدا شده است.

2- ديكروسليوم: دراسب وساير تك سمي ها ديده مي شود. درايران از الاغ جدا شده است.

3- شيستوزوما: انواع شيستوزوماهادرعروق روده بند وباب تك سمي ها ديده مي شود.

4- ارنيتوبيلارزيا تركستانيكومOrnithobilarzia turkestanicum)): درسياهرگهاي روده بند اسب والاغ زندگي مي كند.در ايران از الاغ جدا شده است.

ج- سستودها

1- آناپلوسفالا پرفولياتا(Anaplocephala perfoliata ): به طور دسته جمعي در بخش خلفي روده باريك در اطراف دريچه ايلئوسكال  وعمدتاً در روده باريك وندرتاً در قولون تك سمي ها زندگي مي كند. شايعترين سستود اسب است. در ايران از اسب جدا شده است.

2- آناپلوسفالا مگنا(Anaplocephala magna ): در روده باريك به ويژه ژژنوم وندرتاً در معده اسب والاغ زندگي مي كند. شايعترين سستود اسب است. در ايران از اسب جدا شده است.

انگل هاي گوشتخواران

نمونه برداري سگ مشكلاتي دارد كه يكي از آنها كشتن سگ است.بايد از لباس كار، كلاه،دستكش وعينك استفاده كرد.كشتن سگ راههاي مختلفي دارد:

1- خوراندن استريكنين: الآن معمول نيست.چون عوارض محيط زيستي دارد.

2- كشتن با تفنگ: به خاطر مشكلات اجتماعي نیازبه هماهنگي با مقامات سياسي وامنيتي دارد.

3- اتاق گاز

4- تزريق داروهاي بيهوش كننده وآرام بخش

الف- نماتودها

1- (Spirocerca lupi): در مري زندگي كرده وتومور ايجاد مي كند. درمناطق مرطوب كه سوسك زياد است ،شايع است.خود تومور از نظر موزه مهم است. سر انگل از تومور بيرون مي آيد.در جدار آئورت ،جدار معده ويا به طورآزاد در معده هم ممكن است ديده شود. نر تا5 سانتي متر وماده تا8 سانتي متر مي رسد.

2- (Physuloptera proep): درمعده سگ زندگي مي كند.

3- leonina) (Toxascaris: در روده باريك سگ وگربه زندگي مي كند.8-7 سانتي متر طول دارد.

4- (Toxacara canis): در روده باريك زندگي مي كند.8-7 سانتي متر طول دارد.

5- Toxacara cati)): انگل گربه سانان است.كرم نر6-3 سانتي متر وماده 10-4 سانتي متر است.

6- (Ancylostoma caninum): از كرمهاي قلابدار هستندودر روده باريك زندگي مي كنند.درنواحي گرم ومرطوب بيشتر است. 2-5/1 سانتيمتر طول دارند.اندازه شان مثل چوب كبريت است وبا چشم ديده مي شود.بيماريزاترين انگل هاي سگ كرمهاي قلابدار است، چون خونخوارند.نوزاد اينها مستقيم زير پوست مي رود.تورم پوست ايجاد مي كنند وازنظر بهداشتي مهم هستند. كرمها را باسرم فيزيولوژي شسته ودرالكل 70% ميريزند.هرچه انگل بيشتر ارسال شود بهتر است.

7-tubaeform)  Ancylostoma (: از گربه وحشي درتنكابن جدا شده است.

8- Uncinaxia stenocephala)):معمولترین کرم قلابداراز این گونه است که درروده باريك سگ، گربه وروباه زندگي مي كند.

9- (Dioctophyma renale): بزرگترين كرمي است كه در حيوانات اهلي ديده مي شود. كرم نرتا35 سانتي متر وماده تا103 سانتي متر مي رسد.معمولاً كليه راست را مي گيرد. معمولا يك انگل در يك كليه است.

10- (Dirofilaria immitis): درقلب(بطن راست قلب وسرخرگ ششي) زندگي مي كند.ميكروفيلرش در خون هم ديده مي شود واز نظر تشخيصي مهم است ولي براي موزه كاربرد ندارد.نخي شكل ودراز مي باشد. كرم نر16-12 سانتي متر وماده30-25 سانتي متر است.

ب- ترماتودها

1-heterophyes)   ( Heterophyes: در روده باريك گوشتخواران زندگي مي كند. در ايران از شغال، روباه وسگ جدا شده است.

2- (Metagonimus yokgawai): در روده باريك گوشتخواران زندگي مي كند. در ايران از شغال، روباه وسگ جدا شده است.

ج- سستودها

1- تنيا هيداتيژنا (Taenia hydatigena): تنيا هيداتيژنا  وتنيا مولتي سپس طويلترين كرمي است كه درروده باريك گوشتخواران ديده مي شود.وازمخرج سگ بيرون آمده وروي زمين كشيده مي شود. نوزاد تنيا هيداتيژنا سيستي سركوس تنيوكوليس است كه در محوطه بطني نشخواركنندگان ديده مي شود.

2- تنيا تنيه فورميس(Taenia Taeniaeformis): در روده باريك گربه،سمور وسايرگربه سانان وبه ندرت در سگ، روباه وساير گوشتخواران  زندگي مي كند. در ايران از گربه وسگ جدا شده است.

3- تنيا اويس (Taenia ovis) : در روده باريك سگ  وندرتاًگربه و روباه زندگي مي كند. نوزادش سيستي سركوس اويس است كه در قلب وعضلات گوسفند وبز ديده مي شود. در ايران كم است و از سگ جدا شده است.

4- تنیا مولتی سپس(Taenia multiceps): درروده باريك سگ وساير گوشتخواران ديده مي شود. نوزادش سنوروس سربراليس است كه در مغز وگاهي عضلات گوسفند وبز ديده مي شود. در ايران از سگ جدا شده است.

5- اکینوکوکوس گرانولوزوس (Echinococcus granulosus) : در روده گوشتخواران مختلف به ويژه  سگ وسگ گرگ ديده مي شود. نوزادش كيست هيداتيك است كه دراندامهاي مختلف نشخواركنندگان وانسان به ويژه كبد وريه ديده مي شود. در ايران از سگ جدا شده است(66-3%).ديدن اكينوكوكوس در روده مشكل است. شبيه پرزهاي روده است. روده را در فرمالين 30% نگهداري وارسال مي كنيم.

روش ديگر دادن داروي بروميدات اركولينmg/kg  4-3 است. سگ از 13 ساعت قبل غذا نخورده باشد.15 % شكر اضافه كرده وباشير مي دهيم.يابا سرنگي كه سرش لوله پلاستيكي دارد، مي خورانيم.صاحب سگ بايد آن را 20-10 دقيقه بدواند.سستودها در اين مدت دفع مي شود.درآخرين مرحله كه مدفوع موكوسي است اكينوكوكها بيرون مي آيد.مدفوع رادر فرمالين 30 % ارسال مي كنيم.

سستودها بند دفع مي كنند. بندها رادر الكل 70% يافرمالين 10% ارسال مي كنيم. آزمايش مدفوع تخم سستود رانشان نمي دهد.لذا بري كار موزه آزمايش مدفوع نقش زيادي ندارد.

6-(Dipylidium caninum)  : درروده باريك سگ ، گربه وروباه ديده مي شود. در ايران از سگ وگربه جدا شده است.

7-(Dipylidium acanthotetra)  : درروده باريك سگ و گربه ديده مي شود. در ايران از سگ جدا شده است.

8- (Mesocestoides lineatus) : درروده باريك سگ ، گربه ،روباه وشغال ديده مي شود. در ايران از سگ ،روباه وشغال جدا شده است.

9- (Spirometra mansoni) : درژژنوم سگ ، گربه ، راكون وگوشتخواران وحشي ديده مي شود. در ايران از سگ وگربه جدا شده است.

انگل هاي طيور

با توجه به ظريف بودن اندامها و انگل هاي طيور لازم نيست اندامها ويا انگل هاي طيور را جداگانه بفرستيم.بلكه دستگاه گوارش،دستگاه تنفس وتوليد مثل وبورس فابريسيوس طيور را در فرمالين 10 % ارسال مي كنيم.اندامهاي هر نوع پرنده را در يك ظرف جداگانه ريخته وارسال مي كنيم .مرغ وخروس در يك ظرف، بوقلمون در يك ظرف، اردك در يك ظرف و...

الف- نماتودهاي طيور

1-   Tetrameres fissispina:در پيش معده ديده مي شود.8-7 ميليمتر مي باشد. ماده دوكي شكل ونرشبيه ساير نماتودها يعني استوانه اي است.

2-   Acuaria spiralis: در ماكيان وكبوتر ديده شده است. درمخاطات پيش معده زندگي مي كند.اندازه نر 8 ميليمتر وماده 10 ميليمتر است.

3-     Trichostrongylus tenuis : 7-6 ميليمتر است.

4-     Heterakis gallinarum: به كرم روده كور معروف است. 8-7 ميليمتر است.

5-     Subulura brumpti: در روده كور مي باشد.5/1-1 سانتيمتر است.

6-     Gongylonema

7-     Ascaridia galli: درروده طيور زندگي مي كند.8-7 سانتيمتر است.

8-     Capillaria  : ممكن است در چينه دان، روده باريك وروده كلفت ديده شوند.كرمهاي نازكي با اندازه 2-5/1 سانتيمتر هستند.

9-   Syngamus trashea: درقسمتي از ناي كه منشعب مي شودنر وماده انگل به هم چسبيده وبه شكلy ديده مي شود. نر8-2 ميليمتر و ماده 20-5 ميليمتر است.اسم عاميانه اش «كرم خميازه»(Gape worm) است. پرنده حالت خميازه دارد.

10- آميدوستمم انسریس Amidostomum anseris)): درسنگدان اردک وغاز زندگی می کند.

ب- ترماتودهاي طيور

1- آپاتمون گراسيليس(Apatemon gracilis) : دركبوتر، اردك اهلي و وحشي ديده مي شود. از اردكهاي ايران جدا شده است.

2- اكينوستوما ریولوتمEchinostoma revolutum)): در روده ،روده كوروكلوآك ماكيان، اردك، غاز، كبوتر وغيره ديده مي شود. در ايران از بوقلمون جداشده است.

3 - اكينوستوما پاراولومEchinostoma paravulum)): در روده باريك اردك و كبوتر زندگي مي كند. . در ايران از اردك جداشده است.

4- اكينوپاريفيوم ركورواتومEchinoparyphium recurvatum ) ): در روده باريك اردك اهلي ووحشي، ماكيان و كبوتر زندگي مي كند. . در ايران از اردك وماكيان جداشده است.

5- هيپودیرائوم كونوئيدیوم Hypoderaeum conoideum )): . در ايران از بخش خلفي روده باريك ماكيان بومي ،اردك اهلي بوقلمون جداشده است.

6- نوتوكوتيلوس اتنيؤتوس Notocotylus attenuatus)): در ايران از روده كور وراست روده اردك جداشده است.

7- پوستارموستومم كوموتاتوس (Postharmostomum commutatus) : در ايران از روده كور ماكيان جداشده است.

8- پروستوگونيموس ماکروركيس  : (Prosthogonimus macrorchis) در ايران از بورس فابريسيوس واويدوكت مرغهاي بومي جداشده است.

9- تراكوفيلوس سيسوي (Trachophilus sisowi): در ناي، مجاري هوايي، كيسه هوايي وسينوس زير حدقه چشم پرندگان آبزي مثل اردك زندگی می کند.

ج- سستودهاي طيور

1-  (Choanotaenia hnfundibulum): درنيمه خلفي روده باريك ماكيان و بوقلمون زندگي مي كند. در ايران از ماكيان جداشده است.

2- (Amoebotaeia sphenoides) : درنيمه خلفی روده باريك ماكيان و بوقلمون زندگي مي كند.

3- (Raillietina tetagona): درنيمه خلفي روده باريك ماكيان، مرغ شاخدار و بوقلمون و...زندگي مي كند. در ايران از بوقلمون جداشده است.

4- (Raillietina echinobothrida) : در روده باريك ماكيان و بوقلمون زندگي مي كند.

5- (Raillietina cesticillus):  در دوازدهه وتهی روده ماكيان ، بوقلمون و مرغ شاخداروبلدرچين زندگي مي كند. در ايران از ماكيان جداشده است.

6- (Raillietina magninumida ) : در روده مرغ شاخدار، كبوتر ماكيان و بوقلمون زندگي مي كند.در ايران از كبوتر جداشده است.

7- (Raillietina ransomi): در روده ماكيان و بوقلمون اهلي ووحشي زندگي مي كند.در ايران از ماكيان جداشده است.

8- (Cotugnia digonopora) : در روده باريك ماكيان زندگي مي كند.

9- (Hymenolepis carioca): در دوازدهه ماكيان و بوقلمون زندگي مي كند. در ايران از ماكيان جداشده است.

10- (Hymenolepis gracilis): در روده غاز، اردك وپرندگان مختلف آبزي زندگي مي كند. در ايران از اردك جداشده است.

11- (Diorchis stefanskii): در روده اردك اهلي ووحشي ، كبوتر وساير پرندگان زندگي مي كند.در ايران از اردك اهلي جداشده است.

12- fasciolaris) (Fimbriaria : در روده غاز، اردك وندرتاً ماكيان زندگي مي كند. در ايران از اردك جداشده است.

كوكسيديوز: گستره كوكسيديوز در ماكيان بيشتر ازپستانداران است. واهميت اقتصادي زيادي دارد.ازكوكسيدیاهای پرندگان می توان Eimeria tenellaوEimeria acervulina  رانام برد.كوكسيديوز بخصوص اسرولينا روي مخاط روده منظره اي نردباني شكل ايجاد مي كند.مخاط راتراشيده داخل محلول مي ريزيم. ايمريا ماكسيما عميق تر از بقيه نفوذ مي كند وروده از خارج بالوني وبرجسته ديده مي شود. در مورد ايمريا تنلا در سرتاسر سكوم خونريزي ديده مي شود.در سطح شيزونت ايجاد مي كند. در زير ميكرسكوپ شيزونتها، مروزوآيت ها ويا كوكسيدياها ديده مي شود.

پایش بستر (Litter monitoring): رطوبت مطلوب يكي از شرايط تبديل اووسيست به هاگ است. حرارت هم يكي از نيروهاي پشتيبان كننده است. بسته به وسعت سالن مثلاً 3 در ميان از اطراف آبخوريها 100 گرم بستر جمع كرده ودر پلاستيك مي ريزيم .مثلاً از 6 نقطه سالن نمونه برداريم ، مي شود 6 نمونه.         

بيماريهاي انگلي وآفات زنبور عسل

در رابطه با زنبور عسل بايدتجهيزات كامل داشت مثل كلاه ، دستكش ودودي. كندوهاي ضعيف ومشكل دار را انتخاب مي كنيم.مثل كندوهايي كه زنبورها در جلو سوراخ پرواز يااطراف آن ريخته شده اند. زنبورمرده مورد نظر نيست، ولي زنبور هايي را كه زنده اند وقادر به حركت نيستند انتخاب مي كنيم.از هر كندو 50 زنبور نمونه برداري مي كنيم. يك شان به طور تصادفي از كندو برمي داريم وبابرس سطح شان را جارو مي كنيم ودر يك شيشه مي ريزيم.بهتر است زنبورهاراداخل كيسه فريزر خالي كرده وسر آن را ببنديم.نمونه ها فريز شده يا در جوار يخ ودر ظرف مدت كوتاه ارسال شود.

چون بعضي انگل ها مانند واروآنوزاد زنبور هارا نيز آلوده مي كنند، لذا شانهايي كه واجد مراحل نوزادي وشفيره اي هستندوسلولها با موم پوشيده شده اند، يك تكه شان5×5 سانتي متربريده وداخل كيسه فريزر مي اندازيم كه حاوي حدود 50 شفيره يا نوزاد باشد.بايد دقت كنيم ملكه راداخل شيشه يا پلاستيك نيندازيم.

الف- بيماريهاي انگلي زنبور عسل

1- كنه كلارآTropilaelaps clarea) ):

2- جرب واروآ(Varroa jacobsoni): جرب واروآ مراحل نوزادي وبلوغ را روي نوزاد وبالغ زنبور طي مي كند.جرب نركروي وبه رنگ سفيد است و فقط ماده قرمز رنگ يا قهوه اي ديده مي شود. بهترين زمان نمونه گيري بهار وتابستان  است كه در داخل كندو نوزاد وشفيره هم وجود دارد.

اگر سطح شان مومي صاف باشد، در زير اينها لارو وشفيره زنبورهاي كارگر وجود دارد ولي اگر سطح شان برآمده باشددرزير آن لارو وشفيره نر قرار دارند.

3- آكاراپيس وودي(Acarapis woodi) : داخل ناي زنبور عسل است زنبورهاي بالغ آلوده فلج شده ودراطراف ياروي كندو مي خزند. بهترين زمان نمونه گيري اواخر زمستان است.

4- نوزما(Nosema) : نوزما آپيس در داخل روده ميانيMidgut))است.بايد به علائم اسهال ويبوست زنبوران توجه شود.زنبور هميشه خارج ازكندو ودر مسيرهاي دور مدفوع مي كند. وقتي زنبورها دچار اسهال باشند لكه هاي زرد روي سوراخ پرواز بخصوص در زمستان حتي روي برفهاي كندو قابل مشاهده است. درمورد يبوست وقتي اين زنبورهارا دست مي گيريم، با كمي فشارروي شكم مدفوع به شدت به خارج پرتاب مي شود.

در شرايط عادي دستگاه گوارش بخصوص روده مياني زنبور عمدتاً به رنگ قهوه اي مشاهده مي شوند.ودر آلودگي به نوزما  كرم رنگ مي شود.درصورت نبودن اسهال وعدم شكايت زنبوردار به طور تصادفي 50 زنبور ازهر كندو برمي داريم.

5- مالپيگوموئبا مليفيكا(Malpighamoeba) : اين تك ياخته در لوله هاي مالپيگي زنبور ديده مي شود.قطرآن6-5 ميكرن است.به اين بيماري «بيماري ناپديد شدن» مي گويند.چون زنبورهاي آلوده ديگر به كندو برنمي گردند. بهترين زمان نمونه گيري بهار است.

ب- آفات زنبور عسل

آفات زنبور عسل تعدادي مخصوص زنبور هستند وتعدادي از محصولات زنبور استفاده مي كنند.به دو دسته كلي تقسيم مي شوند:

1- بندپايان: زنبورهاي هيمنوپتراوسپيده كه بيشتر در قصابي ها وميوه فروشيها ديده مي شوند.زنبورهاي اسفسيده مثل فيلانتوس تري انگولوم كه به گاوزنبور معروف است. وكلوپترار(ملونه) وساير زنبورها كه آفات زنبورعسل محسوب مي شوند.

2- مهره داران: دوزيستان،خزندگان،پرندگان وپستانداران مثل موش وخرس

تعدادی از آفات زنبور عسل عبارتند از:

1- پروانه موم خوار بزرگ یاگالريا ملونلا(Galleria mellonella) : تنها در مرحله لاروي براي زنبورخطرناكند. روي محصولات بخصوص زنبور عسل و درروي شانهاي انبار شده ديده مي شوند.

2- پروانه موم خوار كوچك( آكروئيا گريسلا): شبيه پروانه موم خوار بزرگ بوده ولي ازآن كوچكتر است.

3- زنبوران خرمايي (Hornets) : از خانواده Vespidae واز جنس Vespa

4- بید موم خوار(Wax moths)

5- هيمنوپترا وسپيده Vespidae)  Hymenoptera)

-6 اسفسيده(فيلانتوس تري انگولوم)

7- كولوپترار(ملونه)

8- مورچه

9- سوسكهاي خانواده ملوئيده( تري آنگولين ها): نوزاد اينها روي گلها قرار مي گيرند. به محض اين كه زنبور روي گل مي نشيند اينها سوار زنبور شده  وبه حجره ها منتقل مي شوند.بعضي از اين لاروها ازهمولنف وبعضي از دانه هاي گرده استفاده مي كنند. لاروهاي ملوئه خيلي كوچك ولي سوسك ها به3-2 سانتي متر مي رسد.

1-9- ملوئه واريگاتوس

2- 9- ملوئه پراسكرابتوس

3-9- ملوئه كاوسينس

10- شپشك زنبور عسل يابروئلا کاایِكا(Braula coeca)  : بسيار شبيه واروآ ولي طولش بيشتر است وسه زوج پا دارد.يك چوب كبريت آغشته به ماده چربي مثل پارافين كرده وآن را به بدن زنبور عسل نزديك كرده و شپشك را برمي داريم. شپشك چون لنف وخون نمي خوردو خودش را محكم به بدن نمي چسباند راحت برداشته مي شود.

11- موش(mice)

12- جوجه تيغي(Hedgehoge)

13- پرندگان(Birds)

14- خرس(Bear)